Objawy owsików u dzieci i dorosłych:
nienaturalna bladość skóry
podkrążone oczy
biegunki lub zatwardzenia
niespokojny sen (lub dziecko śpi z pupą uniesioną do góry)
wędrowanie po łóżku w nocy
drapanie się w okolicy odbytu
odparzony odbyt
zgrzytanie zębami
wysokie IgE ogólne
nasilone bez konkretnego powodu objawy alergii
wysypki
Owsik ludzki (enterobius vermicularis)
Kosmopolityczny pasożyt jelita grubego człowieka , szczególnie często spotykany w klimacie umiarkowanym . Najczęściej owsiki występują u dzieci .
Szacuje się że inwazja owsicy dotyka około 400 milionów ludzi na świecie .
Morfologia
Owsik jest małym nicieniem barwy białej. Otwór gębowy otoczony jest trzema wargami , na których znajdują się 2 brodawki. Samica o długości 8-13 mm i średnicy 0,4 mm tylni koniec ciała ma zaostrzony – prosty. Samiec 3- kronie mniejszy 2-5 mm i średnicy 0,1 -0,2 mm posiada ogon zagięty na stronę brzuszna .
Biologia
Zapłodniona samica wędruje w nocy w okolicach odbytu , gdzie składa powleczone substancją kleista jaja . Substancja ta umożliwia przyklejenie się jaj pasożyta do rąk , bielizny , pościeli oraz innych przedmiotów które dotyka zarażony .Warunki panujące w okolicy odbytnicy – temperatura około 37 stopni oraz duża wilgotność zapewniają larwom rozwijającym się w jajach na osiągnięcie zdolności inwazyjnych już w ciągu 6 godzin. Dojrzała samica składa 8000-12000 asymetrycznych jaj. Formą inwazyjną są jaja przenoszone do organizmu drogą pokarmową oraz inhalacyjną, ale możliwe jest również samozarażenie jajami i larwami , które pochodzą od pasożyta występującego już w danym żywicielu .
Objawy infekcji
Zależą od intensywności inwazji, czasu jej trwania i indywidualnej wrażliwości osoby zarażonej.
Owsica może się utrzymywać długo , głównie w rezultacie ciągłego samozarażania się . Dominujące objawy to świąd odbytu – nocny lub poranny , prowadzącym do wtórnych zakażeń bakteryjnych skóry i mechanicznych uszkodzeń błony śluzowej odbytu w wyniku drapania. Obecność pasożytów w jelicie grubym powoduje objawy ostrego lub przewlekłego zapalenia błony śluzowej jelita połączonego z nudnościami, bólami brzucha ,wymiotami , utratą łaknienia. U dziewczynek często dochodzi do stanów zapalnych pochwy. Dodatkowo występują u dzieci takie objawy jak : nerwowość , trudności skupienia uwagi, zaburzenia snu, niepokój , obgryzanie paznokci,drażliwość oraz niechęć do nauki .
Profilaktyka
Zasadniczo kluczowe jest przestrzeganie zasad higieny osobistej oraz czystości . Należy regularnie zmieniać bieliznę , myć ręce po wyjściu z toalety i przed jedzeniem , dokładnie podmywać się po każdym wypróżnieniu . Woda z mydłem zmywa 90% jaj pasożytów złożonych w ciągu nocy . Dzieci powinny spać w obcisłych majteczkach codziennie pranych w gorącej wodzie i prasowanych , dorośli powinni spać w piżamach (co uniemożliwia rozprzestrzenianiu się jaj) . Również czystość mieszkania wpływa zasadniczo przy zapobieganiu zarażenia jak i podczas leczenia .
Ascaris lumbricoides hominis – glista ludzka
Osiąga około 40 cm długości. Ma obły kształt ciała o barwie bladoróżowej. Wzdłuż ciała biegną cztery podłużne linie. Linia grzbietowa i brzuszna są cienkie i białe, a linie boczne – brunatne i grubsze. Otwór gębowy jest otoczony trzema wargami, które służą za narząd czepny i wyposażone są w brodawki wargowe spełniające rolę narządów dotyku.
Glista ludzka jest rozdzielnopłciowa, samice mogą mieć do 40 cm długości, są większe od samców, których długość może wynosić 10-32 cm. W ten sposób można odróżnić samicę od samca. Narządy rozrodcze samca są nieparzyste – jądro, nasieniowód i przewód wytryskowy, a samicy parzyste – dwa jajniki, dwa jajowody i dwie macice, łączące się we wspólną pochwę.
Dorosłe samice żyją w jelicie cienkim. Składają dziennie do 200 tysięcy jaj, które z kałem żywiciela wydostają się na zewnątrz. Po kilku tygodniach w jajach rozwijają się larwy i w takiej postaci czekają na połknięcie przez żywiciela (żywicielem glisty ludzkiej jest tylko człowiek).
W jelicie człowieka larwy wydostają się z osłon jajowych. Uwolnione larwy przez ścianki jelita przedostają się do naczyń krwionośnych i rozpoczynają wędrówkę do płuc. Jest to konieczne, ponieważ do dalszego rozwoju potrzebują tlenu. Docierają więc do pęcherzyków płucnych. Tam dwukrotnie linieją. Po osiągnięciu 2 mm długości zaczynają wędrówkę w górę przez oskrzeliki, oskrzela, tchawicę do krtani, skąd odruchowo przełknięte, dostają się do żołądka i stąd do jelita. Tu dorastają. Po ok. 2 miesiącach od zakażenia zaczynają w jelicie rozmnażać się płciowo. Choroba spowodowana przez glisty nosi nazwę glistnicy i objawia się najczęściej ogólnym osłabieniem, zawrotami głowy, obrzękami twarzy, nadmierną pobudliwością chorego i reakcjami alergicznymi. Gdy zakażenie jest masowe, może dochodzić do całkowitego braku drożności jelit. Glistą można się zarazić jedząc niedomyte warzywa, które były nawożone ludzkimi fekaliami, lub pijąc zanieczyszczoną wodę (np. w czasie kąpieli w jeziorze, rzadziej basenie).