Opublikowano

Alergia i nietolerancja pokarmowa- jak odróżnić?

Nietolerancja pokarmowa

Nietolerancje pokarmowe to niepożądane reakcje organizmu występujące po spożyciu pokarmów, które nie wywołują negatywnych objawów u osób zdrowych. Negatywne reakcje na dany pokarm dzielimy na reakcje immunologiczne- alergie pokarmowe i nieimmunologiczne- nietolerancje pokarmowe.

Alergia pokarmowa

 

Alergia pokarmowa to nieprawidłowa (nadmierna, zaburzona) reakcja systemu immunologicznego na alergen w żywności. W rozwoju alergii może brać udział wiele czynników: genetyka, białka w pożywieniu, uszkodzenie bariery jelitowej przez antybiotyki, wirusy czy bakterie. Istnieją cztery podstawowe typy alergii pokarmowej:

  • I- reakcje anafilaktyczno-atopowe (występują najczęściej, przebiegająca z udziałem immunoglobuliny E (IgE), są natychmiastowe)

  • II- reakcje cytolityczno-cytotoksyczne

  • III- reakcje kompleksów immunologicznych

  • IV- reakcja typu opóźnionego

 

Alergeny pokarmowe

 

Alergeny pokarmowe to substancje posiadające zdolność reakcji z IgE, powodujące uczulenie lub indukujące reakcję alergiczną. Do pokarmów, które najczęściej wywołują alergię należą:

  • mleko krowie

  • jaja

  • owoce morza

  • ryby

  • orzechy

  • orzechy ziemne

  • soja

  • pszenica

Alergia na poszczególne pokarmy może się zmieniać wraz z wiekiem- u dzieci najczęstszą alergią jest alergia na białka mleka krowiego, a u młodzieży i dorosłych na orzechy i owoce morza.

Objawy alergii pokarmowej

 

Objawy alergii pokarmowej zależą, w dużej mierze, od wieku osoby chorej. Dotyczą przewodu pokarmowego, skóry i układu pokarmowego. Objawy mogą mieć charakter przewlekły np. biegunka lub ostry- wstrząs anafilaktyczny. Do najpopularniejszych należą:

  • bóle brzucha,

  • wymioty

  • biegunka

  • zespół złego wchłaniania

  • niedokrwistość z niedoboru żelaza

  • atopowe zapalenie skóry

  • pokrzywka

  • obrzęk

  • nieżyt nosa

  • astma oskrzelowa

  • obrzęk krtani

  • bóle stawów

  • drażliwość

  • niepokój

  • senność

  • uczucie zmęczenia

  • migrena

  • bóle głowy

  • wstrząs anafilaktyczny

 

 

Nietolerancje pokarmowe

 

Nietolerancje pokarmowe występują częściej niż alergie pokarmowe. Jest to nieimmunologiczna nadwrażliwość pokarmowa, która objawia się po spożyciu danego pokarmu lub dodatków do żywności. Objawy zależne są od ilości spożytego pokarmu i cech osobniczych. Do typów nietolerancji pokarmowej należą

  • nietolerancje enzymatyczne

  • nietolerancje farmakologiczne

  • nietolerancje idiopatyczne

 

 

Nietolerancje farmakologiczne

 

Nietolerancje farmakologiczne to niepożądane reakcje spowodowane substancjami farmakologicznymi lub chemicznymi w żywności. Nasilenie objawów zależy od ilości danej substancji w żywności i indywidualnej osobniczej wrażliwości. Do substancji wywołującej nietolerancje farmakologiczne należą:

  • histamina

  • tyramina

  • serotonina

  • tryptamina

  • fenyloetyloamina

 

 

Nietolerancje idiopatyczne

 

Nietolerancje idiopatyczne to niepożądane reakcje po spożyciu pokarmów zawierających konserwanty, barwniki i inne dodatki do żywności. Cześć z tych reakcji może mieć charakter immunologiczny.

Nietolerancje enzymatyczne

Nietolerancje enzymatyczne to niepożądane reakcje na skutek spożycia niektórych węglowodanów. Spowodowane są niedoborami enzymów o podłożu genetycznym lub defektem enzymatycznym związanym z chorobą układu pokarmowego, która prowadzi do uszkodzenia nabłonka jelitowego ( np. choroby wirusowe, zakażenia bakteryjne, pasożytnicze). Do nietolerancji enzymatycznych należą:

  • fawizm

  • galaktozemia

  • nietolerancja sacharozy

  • nietolerancja laktozy

 

Nietolerancje w klasie IgG

 

Przeciwciała IgG odgrywają istostną rolę w występowaniu wielu chorób m.in atopowego zapalenia skóry, astmy oskrzelowej, zespołu jelita drażliwego czy chorób autoimmunologicznych. Przeciwciała IgG to najważniejsze przeciwciała, których ilość w surowicy wynosi 8-16 mg/ml. Połączenie przeciwciał IgG z pokarmem może indukować stan zapalny w organizmie. W chorobach takich jak choroba afektywna dwubiegunowa, schizofrenia, autyzm, depresja, refluks, zespół jelita drażliwego, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Hashimoto, choroba Leśniowskiego – Crohna, atopowe zapalenie skóry czy migreny zaobserwowano zmniejszenie objawów po wprowadzeniu diety eliminacyjnej na podstawie wyników testów pokarmowych IgG.

Objawy nietolerancji w klasie IgG mogą być różnorodne i niespecyficzne. Ponadto mogą dotyczyć różnych układów jednocześnie:

  • układ pokarmowy: wzdęcia, biegunki, zaparcia, skurcze, kolki, uczucie pełności, refluks, wymioty, zespół złego wchłaniania

  • układ oddechowy: nieżyt nosa, zapalenie zatok, infekcje dróg oddechowych, astma

  • układ endokrynny: nadwaga, otyłość, obrzęki, inuslinooporność, stłuszczenie wątroby, brak płodności, choroby tarczycy, PCOS

  • skóra: atopowe zapalenie skóry, trądzik, łuszczyca, pokrzywka, świąd, suchość

  • układ nerwowy: bóle głowy, migreny, nadmierne pobudzenie, lęki, autyzm, depresje, zaburzenia pamięci, zaburzenia koncentracji, przewlekłe zmęczenie

  • wystąpienie chorób autoimmunologicznych

 

Diagnostyka

 

W diagnostyce zarówno alergii jak i nietolerancji pokarmowej największa znaczenia ma ustalenie związku pomiędzy spożytym pokarmem a objawami niepożądanymi. Dlatego bardzo ważny jest wywiad przeprowadzony z pacjentem lub z rodzicem jeżeli alergia lub nietolerancja dotyczy małego dziecka. W diagnostyce duże znaczenie mają próby eliminacji i prowokacji.

W przypadku alergii pokarmowych w dalszej kolejności wykonuje się testy skórne, punktowe, płatkowe i oznaczenie stężenia IgE.

W nietolerancji pokarmowej wykonuje się badanie kału w celu oznaczenia pH, test oddechowy oraz wykonanie testu laboratoryjnego lub ambulatoryjnego w kierunku specyficznych IgG.

Na podstawie wyników badań ustala się indywidualną dietę eliminacyjną i terapię wzmacniającą często uszkodzoną śluzówkę jelit.