Borelioza i koinfekcje

Neuroborelioza. Objawy i leczenie

neuroborelioza

Neuroborelioza jest postacią boreliozy z Lyme wywoływaną przez krętka Borrelia burgdorferi, w której objawy dotyczą układu nerwowego. Proces choroby może rozwinąć się w każdym miejscu tego układu. Zajęcie układu nerwowego może nastąpić zaraz po zakażeniu, po kilku miesiącach albo po kilku lub kilkunastu latach. Obraz kliniczny neuroboleriozy może wyglądać jak uszkodzenie mózgowia, układowe zapalenie naczyń lub demielinizacje. Często postać przewlekła neuroboreliozy, przez swój obraz kliniczny, mylona jest ze stwardnieniem rozsianym, stwardnieniem zanikowym bocznym, chorobą Parkinsona i różnymi chorobami psychicznymi. Problemy diagnostyczne dotyczą złożonego patomechanizmu choroby, zdolności krętka do unikania odpowiedzi ze strony układu immunologicznego, jego dużej zmienności antygenowej i morfologicznej oraz braku odpowiednich testów diagnostycznych.

Patogeneza neuroboreliozy

neuroborelioza obajwy 3 4 Po ukąszeniu przez kleszcza, gdy dochodzi do wniknięcia krętków borelii przez skórę, infekcja przez krótki czas utrzymuje się lokalnie, a następnie przemieszcza się do różnych organów, w tym do układu nerwowego. Najczęstsza droga przeniknięcia krętka to droga naczyń krwionośnych, rzadko jest to droga neurogenna czy limfatyczna. Sam mechanizm inwazji tkanek przez B. burgdorferi nie jest do końca poznany, ale wiadome jest, że jest wielokierunkowy. Z pewnością jego spiralna budowa pozwala mu na przenikanie do tkanek, które stawiają opór. Uważa się, że krętki mają zdolności do odnajdywania niezbędnej do swojego wzrostu N- acetyl glukozaminy, która buduje tkankę łączną. Krętek aktywuje również enzymy proteolityczne, co ułatwia mu wnikanie w tkanki, zwłaszcza tam gdzie jest dużo kolagenu np. wnikanie do opon mózgowych. W wyniku inwazji ośrodkowego układu nerwowego przez krętki zajęte mogą zostać: nerwy obwodowe, wyściółka opony czy układ glimfatyczny- system oczyszczającym mózg z toksyn. Interakcja B. burgdorferi z komórką nerwową powoduje nie tylko jej uszkodzenie, ale również reakcję zapalną, co może powodować uszkodzenia aksonów, dając w efekcie obwodową neuropatię.

Objawy neuroboreliozy

Objawy neuroboreliozy stanowią cały zespół objawów określany między innymi jako Post Lyme Syndrome (PLS). Objawom tym odpowiada także zespół przewlekłego zmęczenia czy fibromialgia – uogólniony ból w układzie ruchu. Natężenie objawów jest zmienne – jednego dnia mogą być natężona, kolejnego niezauważalne, lecz mogą przejść w głębokie otępienie. Pozostałe objawy neuroboreliozy to m.in :

  • objawy boreliozyrozdrażnienie

  • nadmierne pobudzenie

  • zmiana osobowości

  • senność i ospałość

  • ubytki pamięci

  • zaburzenia mowy, widzenia, słyszenia, czucia

  • zaburzenia skupienia uwagi i koncentracji

  • mniejsza szybkość myślenia

  • obniżona sprawność umysłowa- zaburzenia poznawcze

  • odczuwanie przewlekłego bólu

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych = pierwszy wczesny objaw neuroboreliozy

W wyniku zajęcie OUN dochodzi do zapalenia opon mózgowordzeniowych, który dotyka 5–15% chorych w pierwszych miesiącach po zakażeniu. Do objawów zakażenia należą:

  • bóle głowy

  • bóle szyi

  • sztywność karku

  • zmęczenie

  • bóle stawów i mięśni

  • gorączka

Między 3. tygodniem a 3. miesiącem po zakażeniu mogą wystąpić także objawy porażenia nerwów czaszkowych i radikulopatie.

Tabela 1. Objawy mogące towarzyszyć zapaleniu opon mózgowo rdzeniowych z zajęciem nerwów czaszkowych i rdzeniowych, źródło: Zajkowska J. i in.: Neuroborelioza, ISSN 1734–5251diagnostyka boreliozy wrocław

U 0,1% zakażonych boreliozą może dojść do zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego, na każdym etapie zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. W zależności od zajętych struktur wyróżnia się następujące objawy:

  • zaburzenia świadomości

  • wodogłowie

  • zaburzenia oddychania

  • niedowład spastyczny

  • zaburzenia oddawania moczu

Ponadto osoby z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych często skarżą się na neuropatie w postaci drętwienia, mrowienia i pieczenia, głównie kończyn. Objawy dotyczące kończyn mogą być ostre i o dużym nasileniu- zaburzenia czucia, ból, drętwienie, niedowład. Mogą również wystąpić objawy mniej nasilone, ale postępujące. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i porażenie nerwu VII są najczęstszymi objawami neuroboreliozy.

Neuroborelioza a choroby psychiczne

Uszkodzenie mózgu w przebiegu neuroboreliozy może powodować zarówno apatię jak i agresję, agresja jednak występuje częściej. Deficyt spowodowany przez krętki związany ze zwiększonym ryzykiem zachowań agresywnych może dotyczyć obniżonej tolerancji na frustrację, co może prowadzić do szeregu różnych negatywnych sytuacji jak: wybuchy złości, różne formy obsesji, natręctwa myślowe, tendencje samobójcze. Występują również zaburzenia snu w nocy z równoczesną wzmożoną sennością w dzień.

U osób chorujących na boreliozę obserwuje się również następujące objawy:

  • zneuroborelioza a objawy spychicznemęczenie

  • zaburzenia pamięci

  • światłowstręt

  • nadwrażliwość na migające światło komputera lub odbiornika telewizyjnego, światła samochodu, jarzeniówki

  • nadwrażliwość na dźwięki połączona z oczopląsem, nudnościami, wymiotami

  • agresja

  • nadwrażliwość na dotyk, smak, zapachy, temperaturę

  • wysoka drażliwość

  • zaburzenia nastroju

  • wstręt, antypatia do innej osoby

  • dezorientacja przestrzenna

  • depresja

Neuroborelioza – badania i diagnostyka

W diagnostyce neuroboreliozy stosuje się m.in. PCR, jednak nie rutynowo, ponieważ metoda pozwala stwierdzić obecność materiału genetycznego krętków, lecz nie pozwala odróżnić żywych krętków od ich fragmentów. Najpopularniejszy sposób, który pozwala potwierdzić rozpoznanie jest wykrycie przeciwciał przeciw B. burgdorferi we krwi i płynie mózgowo-rdzeniowym w badaniach wykonanych metodą ELISA (niestety ma słabą skuteczność) , a potwierdzonych metodą Westernblot w klasach IgM i IgG. Miano przeciwciał jest tym wyższe im dłuższy czas trwania zakażenia OUN, dlatego w pierwszych tygodniach choroby wynik serologiczny może być negatywny, a zapalenie mylnie diagnozowane jako wirusowe lub aseptyczne.

Badanie tomografem

W diagnostyce zakażeń OUN wykorzystuje się równie tomografią komputerową jednak zmiany w neuroboreliozie są spotykane stosunkowo rzadko i nie są specyficzne dla tej choroby.

Test KKI

Innymi testami wykorzystywanymi w diagnostyce są: test KKI – krążące kompleksy immunologiczne w klasie IgM i IgG, test C6 Lyme, antygeny krętkowe w moczu po prowokacji antybiotykiem lub ultradźwiękami, który stosuje się w celu sprawdzenia efektywności leczenia, test LTT transformacji limfocytów elispot, badanie subpopulacji limfocytów CD57+CD3, badania wykrywające koinfekcje (infekcje towarzyszące) Bartonella, Babesia, Yersinia, Chlamydia, Mykoplasma i inne.

Wywiad równie ważny jak badanie

W rozpoznaniu istotny jest również wywiad, który będzie uwzględniał czynniki narażenia na ukąszenie kleszcza np.: pobyt w terenie endemicznym. Jednak brak informacji na temat ukłucia przez kleszcza nie wyklucza zakażenia krętkami borelii. Wywiad powinien zawierać również informację czy w przeszłości miało miejsce zapalenie stawów lub inne objawy boreliozy.

Leczenie neuroboreliozy

W leczeniu stosuje się antybiotykoterapię, przeważnie cefalosporyną III generacji, przez okres przynajmniej 1 miesiąca. Leczenie objawów i leczenie wspomagające obejmuje niesteroidowe leki przeciwzapalne, przeciwdepresyjne i przeciwobrzękowe.

Leczenie neuroboreliozy powinno być wspierane leczeniem koinfekcji oraz odpowiednim żywieniem – stosowaniem suplementów i diety przeciwgrzybiczej. W diecie należy uwzględnić substancje, które w naturalny sposób wzmacniają struktury kolagenowe w organizmie, przede wszystkim kolagen, witamina C i selen w odpowiednich dawkach i inne suplementy, które należy dobrać indywidualnie do stanu zdrowia pacjenta.

Należy równocześnie niwelować powstały wskutek choroby stan zapalny poprzez odpowiednio dobrane zioła, odpowiednią ilość snu i odpoczynku. Ze znanych ziół, które mają pozytywne działanie w leczeniu zarówno boreliozy jak i neuroboreliozy są m.in.: traganek błoniasty, ashwagandha, lukrecja, ostropest, konopie siewne, szałwia czerwona, tarczyca bajkalska, stevia, pokrzywa, kalina śliwolistna, rdestowiec japoński. Ważne jest również wsparcie systemu odpornościowego organizmu, ponieważ bez dobrego funkcjonowania tego układu wyleczenie choroby jest praktycznie niemożliwe. Tak samo należy chronić układ nerwowy, który ze względu na postępowanie choroby jest uszkadzany. Znanymi ziołami, które będą wspierać układ immunologiczny i dodatkowo będą dobrze wpływać na układ nerwowy są: koci pazur, cordyceps, ashwagandha, żeń-szeń syberyjski, różeniec górski, lukrecja, cytryniec chiński, gotu kola. Należy wziąć pod uwagę, że dawki ziół powinny być ustalone indywidualnie, w odpowiedniej proporcji i ilości i stosowane według protokołu Buhnera. aparat bicom

Do zabijania krętków boreliozy, bakterii, wirusów i pierwotniaków koinfekcji wykorzystuje się również drgania pola elektromagnetycznego, które generuje aparat BICOM. Taki sposób można stosować zarówno przed, w trakcie jak i po leczeniu kuracją antybiotykową czy ziołami. Zwiększa to efektywność terapii i skraca czas jej trwania.

Istotną rolę ogrywa również fizykoterapia, aktywność fizyczna i sauna na podczerwień, co pomaga w minimalizowaniu bólów, kurczy mięśni i przyspiesza oczyszczanie organizmu. Dobre rezultaty daje również stosowanie olejków eterycznych, które mają właściwości antyseptyczne- niszczą drobnoustroje i zapobiegają dalszym zakażeniom.

Ważne jest aby w/w metody stosować i w odpowiedniej ilości ponieważ skojarzenie kilku metod dalej najlepsze i najszybsze rezultaty. Należy pamiętać, że odpowiednie nastawienie psychiczne i wsparcie rodziny jest tak samo ważne jak pozostałe metody.

Bibliografia:

  • Zajkowska J. i in.: Neuroborelioza, ISSN 1734–5251

  • Flisiak R., Pancewicz S.: Diagnostyka i leczenie Boreliozy z Lyme zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych,

  • Zajkowska J., Drozdowski D.: Neuroborelioza – trudności diagnostyczne, Tom 8 Nr 1 2013 • Neurologia po Dyplomie

  • Zajkowska J. i in.: Neuroborelioza – wybrane aspekty patogenezy, diagnostyki i leczenia, Pol. Merk. Lek., 2008, XXIV, 143, 453